Dwa gatunki kawy - nieskończone możliwości

Arabica i robusta – baza kawowego świata

Kawa powstaje z nasion, które kryją się w owocach kawowca – wiecznie zielonych krzewów i drzew pochodzących z terenów Afryki i Azji, a obecnie uprawianych także w krajach obu Ameryk położonych w strefie międzyzwrotnikowej. Właśnie tam panuje odpowiedni dla kawowca klimat. Istnieje około stu gatunków tej rośliny, ale tylko trzy – arabica, robusta i liberica – są źródłem surowca na uwielbiany na całym świecie napar.

Kawa arabica stanowi około 60–70% produkcji. Jest uznawana za najszlachetniejszy z gatunków, czego wyrazem są flagowe produkty znanych marek, na przykład Woseba Café Brasil zawierająca 100% arabiki jakości premium. Robusta stanowi około 30–40% światowej produkcji. Ze względu na nieco niższe niż w przypadku arabiki walory smakowe najczęściej występuje w mieszankach. Liberica cieszy się rosnącym zainteresowaniem koneserów, ale obecnie stanowi zaledwie 1% upraw. Z czego zatem wynika różnorodność kawy, skoro mamy do dyspozycji zaledwie dwa jej gatunki?

Czym cechuje się kawa arabica?

Arabica to najstarszy ze znanych ludziom gatunków kawy. Jako surowiec na aromatyczny napar została odkryta najprawdopodobniej około IX wieku w Etiopii. Swoją nazwę zawdzięcza arabskim kupcom, którzy w XIII wieku sprowadzili kawę na Bliski Wschód, skąd później trafiła do Europy. Aktualnie główne regiony uprawy arabiki to Ameryka Łacińska (Brazylia, Kolumbia, Kostaryka), Afryka (Etiopia, Kenia) oraz Azja (Indie, Indonezja). Kawowiec tego gatunku rośnie najlepiej na górskich zboczach, powyżej 800 metrów n.p.m. Preferuje umiarkowane temperatury (15–24°C) i dobrze nawodnioną, zasobną w składniki odżywcze glebę. Jest gatunkiem dość wymagającym w uprawie, bo bardzo wrażliwym – na nadmiar słońca, szkodniki, choroby.

Trud włożony w uprawę arabiki przekłada się na jej stosunkowo wysoką cenę, za co jednak kawa ta „odwdzięcza się” wyjątkowym bogactwem smaków i aromatów. Zawiera znacznie więcej tłuszczów i cukrów niż robusta, dzięki czemu napar zyskuje słodkawy smak określany zwykle jako czekoladowy. W delikatnym profilu smakowym arabiki pojawiają się także nuty owocowe, kwiatowe, a nawet korzenne. Co istotne z punktu widzenia większości miłośników kawy, łagodny smak arabica zawdzięcza stosunkowo niskiej zawartości kofeiny – naturalnego pestycydu, którego wyższe stężenie w robuście sprawia, że jest znacznie odporniejsza na działanie czynników środowiskowych i znacznie lepsza jako baza pobudzającego o poranku napoju.

Za co ceniona jest robusta?

Ojczyzną robusty jest Afryka Zachodnia, a konkretnie Kongo – dlatego bywa nazywana kawą kongijską (jej nazwa systematyczna to canephora). Obecnie ten gatunek kawowca jest uprawiany przede wszystkim w południowo-wschodniej Azji (Wietnamie, Indonezji, Indiach) i w południowo-zachodniej części Afryki. Stosunkowo nieliczne plantacje robusty znajdują się w Brazylii. Kawa kongijska rośnie zwykle na wysokościach nieprzekraczających 800 metrów n.p.m. Optymalne dla niej temperatury to 24–30°C, choć jest także odporna na nieco wyższe. Robusta nie potrzebuje tak żyznych gleb, jak arabica. Lepiej radzi sobie ze szkodnikami. Jej drzewka rosną większe, a dzięki temu są bardziej wydajne.

Robusta nie jest tak aromatyczna, jak arabica. Ma intensywny, goryczkowy smak, opisywany często jako orzechowy lub ziemisty. Nie oznacza to, że canephora jest kawą gorszego gatunku. Jest tańsza od arabiki jako mniej kosztowna w uprawie, ale nie mniej cenna. Ma wiele cech, których brak arabice. To dzięki niej na przykład w filiżance małej czarnej powstaje gęsta crema. Przede wszystkim jednak kawa z wysoką zawartością robusty jest znacznie lepszym wyborem, gdy nie zależy Ci na delektowaniu się bogactwem nut smakowych, lecz na zastrzyku energii na kilka godzin. Canephora może zawierać nawet 4 razy więcej kofeiny niż arabica!

Jak powstaje różnorodność w świecie kawy?

Krótki opis uprawianych w celach konsumpcyjnych gatunków kawy pozwala dostrzec, jak ogromny potencjał tkwi w ich ziarnach. Zarówno arabica, jak i robusta, mają dziesiątki odmian. Ich walory zależą od bardzo wielu czynników – rodzaju gleby, warunków klimatycznych, charakteru plantacji czy sposobu wstępnej obróbki. O jeszcze większej różnorodności w obrębie jednego gatunku przesądza zróżnicowany sposób palenia ziaren. Przede wszystkim jednak w sprzedaży najczęściej są dostępne mieszanki arabiki i robusty. W praktyce masz do wyboru tysiące rodzajów kawy, a bogactwo metod jej parzenia otwiera przed Tobą nieskończone możliwości kreowania kawowych smaków i aromatów. Być może znasz już swoje ulubione. Warto jednak wyruszyć w fascynującą podróż w głąb świata kawy, by zweryfikować to przekonanie. https://woseba.pl/